خیلی وقت‌ها وقتی از انگیزه دانش‌آموز حرف می‌زنیم، ذهنمان به سمت پاداش، تنبیه، یا رقابت می‌رود. ولی اگر بخواهیم از درون، یک حس پایدارتری در بچه‌ها بیدار کنیم، بهتر است نگاهی به خودِ فضای کلاس بیاندازیم. طراحی فضا، چیدمان کلاس و حتی رنگ و نور، بدون گفتن حتی یک کلمه، می‌توانند پیامی قدرتمند به بچه‌ها بدهند: "این‌جا جای تو است. این‌جا می‌توانی رشد کنی."
در ادامه چهار راهکار عملی و قابل اجرا می‌خوانید که می‌توانند محیط یادگیری را تقویت کنند و به دانش‌آموز انگیزه درونی بدهند.
۱. فضاهایی برای همفکری و همکاری، نه فقط نیمکت‌های ردیفی؛ چرا؟ پژوهش‌ها نشان دادند تعامل اجتماعی یکی از موتورهای مهم یادگیری است. وقتی بچه‌ها کنار هم کار می‌کنند، بیشتر فکر می‌کنند، بیشتر توضیح می‌دهند و بیشتر از هم یاد می‌گیرند.
اگر کلاس شلوغ است و نمی‌توانید صندلی‌ها را دائم جابه‌جا کنید، می‌توانید کلاس را به چند "منطقه کاری" تقسیم کنید. مثلاً:
- دو تا نیمکت کنار هم را به‌عنوان "گروه تمرین" معرفی کنید.
- از کف کلاس استفاده کنید. یک قالیچه کوچیک یا چند تا پشتی قرار دهید که بچه‌ها آنجا فعالیت دونفره انجام بدهند.
- روی دیوار نشانه‌گذاری کنید. هر بخش دیوار می‌تواند یک پایگاه گروهی باشد برای کار با کارت، بازی‌های یادگیری یا گفت‌وگو.
۲. امکان انتخاب بدهید، حتی اگر محدود باشد. چرا؟ حس کنترل داشتن یکی از عوامل مهم درونی‌سازی انگیزه است. حتی یک انتخاب کوچک، به بچه احساس ارزشمند بودن می‌دهد.
- اجازه بدهید بین دو تمرین یکی را خودش انتخاب کند.
- برای مرور درس، دو بازی متفاوت معرفی کنید و بگویید خودشان تصمیم بگیرند کدام را بازی کنند.
- حتی انتخاب صندلی برای چند دقیقه‌ی فعالیت خاص هم حس استقلال می‌دهد.
۳. نمایش آثار بچه‌ها، به جای فقط نصب پوستر آموزشی. چرا؟ دیدن تلاش خودشان روی دیوار، بچه‌ها رو به ادامه تلاش تشویق می‌کند.
- بخشی از دیوار رو به نمایش کارهای دانش‌آموزان اختصاص بدهید، نه فقط "بهترین‌ها". مثلاً:
- دفترچه اشتباهات جالب (همراه با اصلاحیه آن)
- ایده‌های خلاقانه درباره یک موضوع درسی
- خلاصه‌های تصویری که خودشان طراحی کردند
۴. ایجاد روتین‌های آشنا و آرامش‌بخش. چرا؟ ذهن وقتی احساس امنیت کند، بیشتر یاد می‌گیرد. روتین‌های ساده باعث کاهش اضطراب و افزایش تمرکز می‌شوند.
- یک جمله ثابت برای شروع کلاس انتخاب کنید. مثلاً: «سلام به ذهن‌های کنجکاو!»
- هر روز با یک فعالیت روتین ۵ دقیقه‌ای شروع کنید؛ مثلاً: "یادآوری دیروزی" یا یک معمای ریاضی کوتاه!
- حتی در جمعیت زیاد، تکرار این روتین‌ها احساس پیش‌بینی‌پذیری می‌دهد که گاهی خیلی مفید است.
نتیجه‌گیری:
نیازی نیست برای ایجاد انگیزه در کلاس، دست به دامان خوراکی، جایزه یا تهدید بشویم. گاهی فقط با کمی تغییر در فضا و رفتار معلم، می‌شود به دانش‌آموز گفت: «من به تو اعتماد دارم. این کلاس مال تو است.»
وقتی بچه‌ها احساس کنند که دیده می‌شوند، انتخاب دارند، مهم هستند و در محیطی با ثبات و امن یاد می‌گیرند، یادگیری برایشان به یک نیاز درونی تبدیل می‌شود؛ نه یک اجبار!
چهار تغییر ساده برای کلاس‌های باانگیزه
دومین مطلب آزمایشی من
اولین مطالب آزمایشی من